Page 50 - Диссертация

энергетикалық емес, экожүйелік, әлеуметтік және экономикалық мәнге ие ортақ
ресурс ретінде тануды көздейді.
Төмендегі 6-кестеде Рона өзенінің трансшекаралық басқару кезеңдері
мен олардың ерекшеліктерін сипаттайтын кесте ұсынылды.

Кесте 6 - Рона өзені бассейніндегі ынтымақтастықтың негізгі көрсеткіштері

Кезеңдер Сипаттамасы Негізгі елдер Маңызды ерекшеліктері
1-кезең Гидроэнергетикалық Франция, Маршалл жоспары аясында
(1870–1970) қажеттілік үшін Швейцария инвестициялар тартылды.
пайдаланылды. Экологиялық Экономикалық мақсат басым
факторлар ескерілмеді. болды.
2-кезең Ядролық энергетика дамыды. Франция, ЕО Су Директивасы
(1970–2000) Экологиялық қауіпсіздік пен Швейцария қабылданды. Атом
нормативтер енгізілді. станциялары Ронаға тәуелді
болды.
3-кезең (2000 IWRM моделі енгізілді. Су Франция, Интеграцияланған басқару
жылдан ресурстары көп мақсатты Швейцария моделі қабылданды.
бастап) экожүйелік ресурс ретінде Экожүйелік тепе-теңдікке мән
қарастырылды. берілді.

Басқару тәжірибесі төмендегідей сипатталады:
• Су ресурстары көпфункциялы тәсілмен, яғни энергетика, ирригация,
экожүйе және тұрмыстық қажеттіліктерді қамтитын бағыттар бойынша
үйлестіріліп пайдаланылады;
• Трансшекаралық мониторинг жүйесі құрылып, гидрологиялық
деректермен ашық және тұрақты түрде алмасу тетіктері іске асырылған;
• Су тасқынының алдын алу мен табиғи экожүйелердің тепе-теңдігін
сақтау мақсатында екі жақты келісілген іс-қимыл бағдарламалары жүзеге
асырылады.
Рона өзені бассейніндегі интеграцияланған басқару моделі Орталық Азия
елдері үшін бірнеше маңызды сабақ береді:
• Судың экожүйелік маңызын ескеру – тек экономикалық емес,
экологиялық қауіпсіздікті де басымдыққа алу;
• Біртұтас басқару құрылымын енгізу – бассейндік деңгейде барлық
мүдделі тараптарды қатыстыру;
• Саяси-экономикалық құралдармен экологиялық шектеулерді
ұштастыру;
• Төтенше жағдайлар мен климаттық өзгерістерге бейімделу
стратегияларын әзірлеу.
Бұл кезеңде Рона өзенінің басқару стратегиясы мынандай бағыттарды
қамтиды: Суды экожүйелік теңгерімде ұстау – өзеннің табиғи жағдайын
мүмкіндігінше қалпына келтіру; Өзенді басқару құрылымының күрделенуі –
институционалдық механизмдер көбейді; Трансшекаралық деңгейде шешім

50