Page 118 - Диссертация

Зерттеу барысында су дипломатиясының теориялық-әдіснамалық
негіздері мен халықаралық қатынастар ғылымындағы орны талданып, су
қауіпсіздігі, су гегемониясы, мемлекетаралық өзара тәуелділік және
интеграциялық модельдер шеңберінде түсіндірілді. Сонымен қатар,
трансшекаралық өзендерді басқарудағы тарихи дипломатиялық тәжірибелер
мен қазіргі Қазақстанның бастамалары нақты мысалдар арқылы зерделенді
[217]. Қазақстан су ресурстарын басқаруда БҰҰ, ЕО, ХАӨС сияқты
халықаралық ұйымдармен ынтымақтастық орнатып, «жұмсақ күш», бейбіт
келіссөздер мен өңірлік әріптестік тетіктері арқылы су дауларын алдын алуға
бағытталған бастамаларды жүзеге асырып келеді. Қазақстанның су
дипломатиясы «Тәуелсіз, бейтарап, бірақ белсенді» ұстанымымен ерекшеленіп,
аймақтағы көпжақты ынтымақтастыққа ықпал ететін оң күшке айналуда [218].
Су ресурстарын ортақ пайдалану – аймақ елдерінің геосаяси мүдделерінің
тоғысқан нүктесі ғана емес, сондай-ақ сенім мен әріптестікті нығайтуға
бағытталған тиімді дипломатиялық құрал. Су дипломатиясының табысты
дамуы үшін Орталық Азия елдері арасында құқықтық, институционалдық және
ғылыми-экологиялық тұрғыдан интеграцияны тереңдету қажет.
Талданған зерттеу нәтижесінде төмендегідей қорытындылар келтірілді:
Су дипломатиясы – халықаралық қатынастардың жаңа форматы ретінде
тек экологиялық немесе техникалық сала емес, мемлекетаралық өзара
әрекеттестікті, сенімді нығайту мен бейбіт даму жолдарын ұсынатын саяси
құрал.
Қазақстанның су дипломатиясындағы рөлі – трансшекаралық су
ресурстарын бейбіт және әділ бөлу арқылы өңірлік тұрақтылыққа үлес қосатын
маңызды бастамаларымен айқындалады. Су мәселелерін шешуде геосаяси,
экономикалық және құқықтық аспектілерді біріктіретін кешенді тәсіл қажет.
Бұл тұрғыда Қазақстан заманауи халықаралық стандарттарға сай келетін
институционалдық модельдерді дамытуы тиіс. Болашақта су дипломатиясының
сандық технологиялармен интеграциясы, климаттық өзгерістерге бейімделу
стратегиялары және су ресурстарын басқарудағы жасыл дипломатияның рөлі
арта түспек.
Осылайша, су дипломатиясы – Қазақстанның халықаралық аренадағы
позициясын күшейтудің, тұрақты дамуға қол жеткізудің және Орталық
Азиядағы бейбітшілік пен сенім атмосферасын қалыптастырудың маңызды
құралы болып табылады. Бұл зерттеу – аймақтағы трансшекаралық су
ресурстарын тиімді басқаруға бағытталған ғылыми негізделген, тәжірибелік
ұсыныстар беретін және халықаралық қатынастар саласында су
дипломатиясының рөлін кеңейтетін маңызды академиялық үлес болып
саналады.

118