Page 122 - Диссертация

3. Халықаралық бастамалар мен ұйымдар. IFAS (Аралды құтқару
халықаралық қоры). Қазақстан осы ұйым шеңберінде Арал теңізін қалпына
келтіруге бағытталған бастамаларға белсенді қатысуда. ESCAP, БҰҰ-ның су
ресурстары жөніндегі форумдары. Қазақстан халықаралық деңгейде су
дипломатиясын климаттық дипломатиямен ұштастырып көтеріп келеді.
4. Ғаламдық алаңдардағы рөлі. EXPO-2017. "Болашақ энергиясы"
тақырыбымен өткен бұл көрмеде су ресурстарының орнықты басқаруы басты
назарда болды. Климаттық келіссөздер. Су мәселесін климат өзгерісімен
байланыстырған бастамалар алға тартылды.
Қазақстан су дипломатиясы саласында аймақтық және халықаралық
деңгейде белсенді және жауапты ұстанымда екенін көрсетуде. Ішкі реформалар
арқылы су үнемдеу мен цифрландыруды ілгерілетуі – елдің су қауіпсіздігіне
деген стратегиялық көзқарасын айғақтайды. Сонымен қатар, көрші
мемлекеттермен екіжақты ынтымақтастықты дамытуы трансшекаралық
өзендерді бейбіт жолмен және әділетті басқаруға бағытталған маңызды қадам
болып саналады. Қазақстанның климаттық дипломатия шеңберінде Арал
мәселесін көтеруі және халықаралық алаңдарда (мысалы, EXPO-2017) су
проблемаларын белсенді талқылауы – оның жаһандық жауапкершілігін
көрсетеді. Сондай-ақ ESCAP, IFAS сияқты халықаралық ұйымдармен әріптестік
орнату арқылы су ресурстарын бірігіп басқару, өзара сенім мен келісімге
негізделген диалог жүргізу мүмкіндігі артуда.
Осылайша, Қазақстанның су дипломатиясындағы рөлі – тұрақты даму,
экологиялық қауіпсіздік және аймақтық келісім жолындағы маңызды құралға
айналып отыр.

3.2 Қазақстан Республикасының Су кодексі және оның су
дипломатиясындағы концептуалдық рөлі
Қазақстан Республикасының Су кодексі — елдегі су ресурстарын
пайдалану, қорғау және оларды басқарудың құқықтық негізін қалыптастыратын
басты заңнамалық акт. Алғаш рет 2003 жылы қабылданған Су кодексі ұзақ
уақыт бойы елдегі су қатынастарын реттеуде негізгі рөл атқарып келді. Алайда,
климаттың өзгеруі, су ресурстарының жетіспеушілігі, халық санының өсуі,
ауыл шаруашылығы мен өнеркәсіп қажеттіліктерінің артуы, сондай-ақ
трансшекаралық су қатынастарының күрделене түсуі жаңа құқықтық реттеу
мен институционалдық реформа қажеттігін айқындады [1, 1 б.].
Осыған байланысты 2024 жылы Қазақстан Республикасының Парламенті
жаңа Су кодексін қабылдады [226]. Бұл жаңа құжаттың басты ерекшелігі — су
қауіпсіздігі ұғымының алғаш рет ресми түрде заңнамаға енгізілуі. Су
қауіпсіздігі дегеніміз - азаматтарды және ұлттық экономиканы су тапшылығы
мен су сапасының төмендеуінен қорғау, сондай-ақ трансшекаралық су
объектілерін тиімді және әділ пайдалану жолдарын белгілеу. Бұл ұғым су
дипломатиясының жаңа кезеңіне құқықтық негіз бола алады (кесте 15).

122