Page 110 - Диссертация

Ресей халықаралық аренада белгілі бір салмаққа ие. Оның әскери-саяси
ықпалы да жоғары — ядролық держава, БҰҰ Қауіпсіздік Кеңесінің тұрақты
мүшесі. Алайда, жан басына шаққандағы ішкі жалпы өнім мөлшері бойынша
Қазақстан Ресейден сәл озып тұр — сәйкесінше 11 028 және 8 447 доллар [199].
Орталық Азия мемлекеттері арасында саяси, экономикалық және мәдени
байланыстар тарихи тұрғыдан қалыптасқан. Бұл қатынастар империялық
кезеңнен бастау алып, орталықтандырылған Кеңес Одағының шеңберінде
жалғасып, бүгінгі күнге дейін ынтымақтастық ретінде сақталып келеді. 2010
жылдан бастап Қазақстан мен Ресей арасындағы қарым-қатынастар Еуразиялық
интеграция аясында дамып, алдымен Кеден одағы, кейіннен 2015 жылдың
маусымынан бастап Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) шеңберінде нығая
түсті [200, 201].
Ғасырлар бойы екі көрші елдің өзара әрекеттестігі мен тарихи жады
шешілмеген қақтығыстармен, соның ішінде аумақтық мәселелермен
көлеңкеленбеген. Посткеңестік кезеңде егеменді мемлекеттер арасындағы
қатынастар осы тәжірибені мұра етіп алды. Елдер арасында аумақтық талаптар
жоқ, ал жалпы шекараны белгілеу 2006 жылы аяқталды [202].
Кеңес Одағы ыдырағаннан кейін тәуелсіз Қазақстан мен Ресей
арасындағы қатынастар екіжақты (достық және стратегиялық әріптестік туралы
шарттар, әскери ынтымақтастық туралы келісімдер) және көпжақты негізде
құрылды. Ресейлік сарапшылардың пікірінше, Қазақстан – Орталық Азия
елдерінің ішінде Ресей үшін "сөзсіз" одақтас серіктес болып табылады [203].
Екі ел бірнеше өңірлік экономикалық (Кеден одағы және ЕАЭО, ТМД
басшылары кеңесі), сондай-ақ саяси бірлестіктер мен альянстар (ҰҚШҰ, ШЫҰ,
АӨСШК) шеңберінде ынтымақтасады. Ресей 2011 жылы Қазақстанның ЕҚЫҰ-
ға төрағалық етуге кандидатурасын ресми түрде қолдады [204].
Қауіпсіздік саласы дәстүрлі түрде екіжақты байланыстардың маңызды
элементі болып қала береді. Ресей үшін оның Орталық Азия аймағындағы
стратегиялық мүдделері, ең алдымен, қауіпсіздікті қамтамасыз ету
міндеттерінен туындайды.
Қазақстан мен Ресей арасындағы өзара әрекеттестік бірнеше ғасырлар
бойы қалыптасқан саяси, экономикалық және әлеуметтік-мәдени байланыстарға
негізделген. Бұл қатынастар империялық кезеңнен бастау алып,
орталықтандырылған Кеңес мемлекеті шеңберінде жалғасып, қазіргі уақытқа
дейін жетті. 2010 жылдан бастап екі ел Еуразиялық интеграция аясында,
алдымен Кеден одағы, кейіннен 2015 жылдың маусымынан бастап Еуразиялық
экономикалық одақ (ЕАЭО) арқылы тығыз байланыс орнатты [205].
Ұзақ уақыт бойы көршілес болған Қазақстан мен Ресейдің өзара
әрекеттесуі тарихи жадыда шешілмеген қақтығыстармен, соның ішінде
аумақтық мәселелермен көлеңкеленбеген. Посткеңестік кезеңде егеменді
мемлекеттер арасындағы қатынастар бұл тәжірибені мұра етті. Елдер арасында
аумақтық талаптар жоқ, ал жалпы шекараны белгілеу 2006 жылы аяқталды.

110