Page 35 - Академикалы? саясат РУС.

жобалардың құрылымын анықтап, жергілікті контекске бейімделген шешімдер
қабылдауға мүмкіндік береді. Әрбір пилоттық қала өзінің жеке бағдарламасын
қабылдады, мысалы «Smart Astana» кешенді бағдарламасы, «Smart Almaty 2020–
2025» стратегиясы және т.б.
Ұлттық стандарттардан бөлек, Қазақстан смарт-қалаларды бағалау және
жетілдіру мақсатында халықаралық ұйымдармен ынтымақтастықты да белсенді
түрде жүзеге асыруда. Мұндай әріптестіктің маңызды кезеңдерінің бірі – БҰҰ
аясында өткізілген халықаралық аудит болды. Атап айтқанда, Еуропалық
экономикалық комиссия (UNECE) және Халықаралық электр байланысы одағы
(ITU) Астана қаласын «Ақылды тұрақты қалалар» (Smart Sustainable Cities)
жаһандық көрсеткіштері бойынша бағалау үшін таңдады. Осы жұмыстың
нәтижесінде 2021 жылы «Астана: Ақылды тұрақты қаланың профилі» атты есеп
жарияланды [76].
Есепте қаланың экономика, қоршаған орта, қоғам және мәдениет
салаларын қамтитын 91 көрсеткіш бойынша кешенді бағалау ұсынылған.
Бағалауға сәйкес, Астана бірқатар бағыттар бойынша елеулі ілгерілеушілікке қол
жеткізген, дегенмен Тұрақты даму мақсаттарына (ТДМ) жету қарқынын
жеделдету үшін қосымша ұсынымдар берілді. Атап айтқанда, халықаралық
сарапшылар қалдықтарды басқару, ғимараттардың энергия тиімділігі мен
экологиялық қауіпсіздігін арттыру, қалалық жоспарлау сапасын жақсарту,
қолжетімді тұрғын үйді қамтамасыз ету, сондай-ақ ашық деректерге
қолжетімділікті кеңейту бойынша жұмысты күшейту қажеттігін атап өтті.
Аталған ұсынымдар ақылды қалаларды тұрақты даму мақсаттарымен

институционалды түрде байланыстыруға бағытталған. Бұл тұрғыда Қазақстан
өзінің лидер қаласының жай-күйі бойынша халықаралық деңгейде тәуелсіз

бағалау алып, ТДМ-ға сәйкестікті күшейтуге арналған жол картасын жасақтауға
мүмкіндік алды. Мұндай тәжірибе елдің өзге қалаларына үлгі ретінде таратылуы
мүмкін және ұлттық стандарттардың жаһандық нормалармен сәйкестендірілуіне
ықпал етеді.
Қазақстандағы ақылды қалаларды енгізу тәжірибесін қысқаша сипаттай
отырып, келесі бөлімдерде Астана, Алматы және Шымкент қалаларындағы
жобаларды қарастырып, сонымен қатар мемлекеттік реттеудің өзекті
проблемалары мен жүйелік қиындықтарына назар аударайық [77].
Астана қаласы. Астана – Қазақстандағы алғашқы және ең дамыған смарт-
қала. Астана қаласы ақылды шешімдер мен пилоттық жобалардың шоғырланған
орталығына айналып отыр. Бұл жобалар кейіннен елдің басқа өңірлеріне
масштабталып таралуда. Смарт-инфрақұрылымды дамытудың негізгі бағыты –
интеллектуалды көлік жүйесін (Intelligent Transport System – ITS) енгізу.
2013 жылдан бастап ITS жобасы кезең-кезеңмен іске асырылып келеді.
Оның құрамына интеллектуалды бағдаршамдар, жол қозғалысын қадағалау
жүйесі, қоғамдық көлікте электрондық билеттеу жүйесі және көлік ағынын
басқарудың интеграцияланған жүйелері енеді.
2023 жылға қарай ITS жүйесі қаланың жол жүйесінің 85%-ын қамтуы тиіс
болды, бұл өз кезегінде көлік қозғалысының қауіпсіздігін арттырып, жолдағы
кептелісті едәуір қысқартуға мүмкіндік берді.

35