Page 160 - Диссертация

4. Қазақстанның су дипломатиясына қосқан үлесі:
• 2020 жылдан бастап су ресурстарын есепке алуға арналған «Ақылды су
хабтары» мен автоматтандырылған станциялар орнатылуда.
• Қазақстан цифрлық дипломатия элементтерін қолдана отырып, дерекке
негізделген шешімдер қабылдай бастады.
5. Модельдің нәтижелері:
• Су бөлісіндегі сенім мен ашықтық артады.
• Мемлекетаралық келіссөздер нақты деректермен негізделеді.
• Экожүйелер мен ауыл шаруашылығында суды ұтымды пайдалану жолға
қойылады.
Су дипломатиясында цифрлық реттеу және мониторинг модельі –
трансшекаралық су ресурстарын әділ әрі тиімді басқарудың заманауи құралы.
Бұл модель нақты деректерге негізделген шешім қабылдауды қамтамасыз етіп,
мемлекеттер арасындағы сенімді арттырады. Ашықтықты күшейту арқылы
тараптар арасындағы өзара түсіністік пен сенім нығаяды. Сонымен қатар, бұл
модель су ресурстарын тиімді басқаруға, су тапшылығын болжауға және
дағдарыстық жағдайлардың алдын алуға мүмкіндік береді. Ынтымақтастықты
жеңілдетіп, халықаралық келіссөздер процесін жаңғыртуда маңызды рөл
атқарады. Демек, цифрлық технологиялар су дипломатиясын жаңа деңгейге
шығара отырып, өңірлік қауіпсіздік пен тұрақтылықты қамтамасыз етуге
септігін тигізеді.
Қазақстан үшін бұл модель – тек технологиялық жаңғыру емес, сонымен
қатар су дипломатиясының әдіснамалық деңгейін көтерудің, өңірлік қауіпсіздік
пен тұрақтылықты қамтамасыз етудің маңызды құралы. Цифрлық реттеу
тетіктерін енгізу арқылы Қазақстан Орталық Азиядағы су ресурстарына
қатысты геосаяси мүдделерді үйлестіруде, экологиялық қауіпсіздікті
қамтамасыз етуде және орнықты даму мақсаттарына жетуде өзінің
конструктивті рөлін күшейте алады.
Осылайша, цифрлық мониторинг пен деректерге негізделген шешім
қабылдау үлгілері – болашақтағы «ақылды су дипломатиясының» негізі бола
отырып, трансшекаралық өзендерге ортақ жауапкершілік пен ұжымдық
басқарудың тиімді жолын ұсынады.

4.4 Су дипломатиясы деген термині түсіндірмесі
Су ресурстары – XXI ғасырдағы ең өзекті жаһандық сын-қатерлердің бірі.
Көптеген елдер үшін ауызсу тапшылығы, суармалы жерлерді қамтамасыз ету
және трансшекаралық су ресурстарын басқару мәселелері тек ішкі саясаттың
ғана емес, халықаралық қатынастардың да күн тәртібіне айналды. Осындай
күрделі геосаяси жағдайда су дипломатиясы ұғымы ерекше маңызға ие болды.
Су дипломатиясы – бұл мемлекеттер арасындағы су ресурстарын әділ,
тұрақты және қауіпсіз пайдалану мақсатында жүргізілетін саяси келіссөздер
мен дипломатиялық диалогтар жиынтығы. Ол трансшекаралық өзендер, көлдер

160