Page 159 - Диссертация

шешімдер қабылдауда дәлдік пен шынайылықты арттырады. Сонымен қатар,
мемлекеттер арасындағы суға қатысты келіссөздер мен ынтымақтастық
процестерін жеңілдетуге сеп болады.
Қазақстан үшін бұл модель су ресурстарын басқарудағы халықаралық
сенімді серіктес ретінде көрінуге мүмкіндік береді. Цифрландыру – елдің су
дипломатиясын жаңа деңгейге көтеріп, Орталық Азияда аймақтық
тұрақтылықты қамтамасыз етудің басты тетігіне айналуы тиіс (сурет 40).

Сурет 40 - Су дипломатиясындағы цифрлық реттеу және мониторинг моделінің
рөлі

Цифрлық реттеу және мониторинг моделінің су дипломатиясындағы
рөлін нақты талқылап өтер болсақ, келесідей бағыттар бойынша қарастырамыз:
1. Су дипломатиясы мен цифрлық мониторингтің өзара байланысы:
• Трансшекаралық су ресурстарын басқаруда заманауи технологияларды
қолдану – келіссөздердің ашықтығын және сенімділігін арттырады.
• Деректерге негізделген цифрлық модельдер мемлекеттер арасындағы су
бөлісіндегі әділеттілікті қамтамасыз етеді.
2. Цифрлық реттеудің басты құралдары:
• Гидросенсорлар мен IoT құрылғылары: Өзен суының ағынын, деңгейін
және сапасын нақты уақыт режимінде бақылайды.
• Болжамдық модельдеу: Су тапшылығы мен тасқын қаупін алдын ала
болжау.
• Цифрлық дерек платформалары: Ортақ деректерді бөлісу арқылы
мемлекетаралық сенімділік қалыптастырады.
3. Халықаралық ынтымақтастықты арттыру:
• БҰҰ және ХАҚҚ сияқты ұйымдардың бастамаларына сәйкес цифрлық
жүйелер арқылы өңірлік су саясатын үйлестіру.
• Су дауларын болдырмау үшін ортақ мониторинг жүйесін құру.
159