Page 29 - Диссертация

социотехникалық жүйе болып табылады. Мұндай синергия қалалардың ұзақ
мерзімді тұрақты дамуына қол жеткізудің маңызды алғышарты болып
есептеледі [57].

Кесте 4 – Тұрақты даму мақсаттары (ТДМ) контекстіндегі «ақылды
қалалардың» институционалдық алғышарттары

Өлшем Негізгі мазмұндық блоктар ТДМ-ға ықтимал үлес
Технологиялық Цифрлық инфрақұрылым, IoT, Ресурстық тиімділікті
ашық деректер арттыру (ТДМ 9, 12)
Институционалдық Заңнамалық нормалар, меншік Ашық әрі есеп беруші
үлгілері, МЖӘ, MLG тетіктері институттар (ТДМ 16)
Әлеуметтік- Азаматтардың қатысуы, Қауіпсіз әрі орнықты
экологиялық инклюзивті қызметтер, қауымдастықтар (ТДМ 11,
экологиялық стандарттар 13)
Ескерту – [57–60] әдебиеттер негізінде автор құрастырған

Ұсынылып отырған институционалдық негіз «реттеуші үшбұрыш»
(technology – governance – sustainability) тұжырымдамасын қалыптастырып,
көпдеңгейлі басқару және реттеу тетіктерін әзірлеуге методологиялық базаны
ұсынады. Бұл қаңқа келесі үш басқару деңгейінде жүзеге асуы мүмкін:
− Ұлттық деңгейде – стратегиялық мақсаттарды айқындау, халықаралық
және ұлттық стандарттарды (мысалы, ISO 37122) енгізу, сондай-ақ фискалдық
және құқықтық ынталандыру шараларын қабылдау қажет [57].
− Өңірлік деңгейде – қалаларды «ақылды» әлеуетіне қарай кластерлеу,
хабтық модель арқылы құзыреттерді тиімді бөлу. Бұл ретте Astana Hub,
Turkistan Hub сияқты бастамалар үлгі бола алады [58].
− Муниципалдық деңгейде – жергілікті нормативтік актілерді жетілдіру,
краудсорсингке негізделген қоғамдық бюджеттеу, цифрлық қоғамдық
кеңестер құру сияқты құралдар ұсынылады [59].
Тұрақты дамуды қамтамасыз ететін «ақылды қала» тұжырымдамасы тек
технологиялық жаңашылдықпен шектелмейді. Қалалардың дамуында
әлеуметтік инклюзивтілік пен институционалдық ашықтық сияқты факторлар
да айрықша рөл атқарады. Осы орайда 4-кестеде ұсынылған
институционалдық алғышарттар үш негізгі өлшемге – технологиялық,
институционалдық және әлеуметтік-экологиялық – бөлініп, олардың Тұрақты
даму мақсаттарына (ТДМ) үлесі жүйеленген.
Бұл үш өлшем өзара біртұтас жүйе ретінде әрекет етеді және олардың
әрқайсысы «ақылды қала» дамуының белгілі бір қырын айқындайды. Атап

айтқанда:
− Технологиялық негіз ресурстық тиімділікті және инновациялық
шешімдерді қамтамасыз етсе,
− Институционалдық қабат билік пен қоғам арасындағы сенім мен
ашықтықты нығайтады,
− Әлеуметтік-экологиялық өлшем инклюзивтілік пен өмір сапасын
арттырып, экологиялық жауапкершілікті күшейтеді.

29