Page 26 - Диссертация

мүмкіндік береді. Бірыңғай деректерді өңдеу жүйесі тұрғындарды қаланы
басқару мен дамыту ісіне тікелей араласуға жағдай жасайды [56, р. 146].
Жүргізілген теориялық шолу негізінде тұрақты даму мақсаттары (ТДМ)
контексіндегі ақылды қалаларды мемлекеттік реттеу саласында әлі де
жеткілікті деңгейде зерттелмеген және болашақ зерттеулерді қажет ететін
бірқатар өзекті ғылыми олқылықтар мен мәселелерді бөліп көрсетуге болады:
- Тұрақты даму мақсаттары тұрғысынан нормативтік-құқықтық реттеу
модельдерінің жеткіліксіздігі. Smart city тұжырымдамасының құқықтық
тұрғыдан реттелуінің қажеттілігі ғылыми және саяси дискурста кеңінен
мойындалғанымен, қазіргі әдебиеттерде ақпараттық-коммуникациялық
технологиялардың (АКТ) қолданылуы мен ТДМ көрсеткіштеріне қол
жеткізуді өзара байланыста қамтитын құқықтық үлгілер мен концепциялар іс
жүзінде қалыптаспаған. Бұл кемшілік практикалық деңгейде орталық билік
тарапынан бағыттаушы стандарттар мен нормалардың болмауы – яғни
«нормативтік көшбасшылықтың болмауы» (null regulatory leadership) түрінде
көрініс табады. Нәтижесінде, қалалар smart-жобаларды әртүрлі стандарттар
мен талаптарсыз іске асырып, жүйелі тәсілден тыс қалады. Мемлекеттік
басқару теориясында заңнама мен саясаттың инновация мен қоғамдық
мүдделер арасындағы теңгерімді қамтамасыз ете отырып, смарт-қалаларды
тұрақты дамудың құралына айналдыру жолдарына қатысты тұтас көзқарас пен
модельдер жеткіліксіз.
- Көрсеткіштер жүйесі (KPI) мен ТДМ тиімділігінің бағалануы

арасындағы үйлесімсіздік. Халықаралық деңгейде қолданылып жүрген
стандарттар (ISO 37120, ISO 37122, U4SSC KPI) бар болғанымен, олардың
саясатқа әсер етуі және нақты әлеуметтік-экологиялық нәтижелерге қол
жеткізу дәрежесі туралы ғылыми зерттеулер әлі де жеткіліксіз. Бірқатар
авторлар техникалық көрсеткіштерге шамадан тыс тәуелділікті сынға алады
және бұл тәсілдердің қала тұрғындарының өмір сүру сапасына нақты әсері
күмән тудыратынын атап өтеді. Сонымен қатар, KPI көрсеткіштерін жергілікті
басқару жүйесіне – бюджеттеу, мониторинг немесе есептілік құралдарына –
қалай тиімді кіріктіруге болатыны туралы да теориялық шешімдер әлі
дамымаған.
- Деректер этикасы және азаматтардың құқықтарын қорғау
мәселелерінің маргиналды қарастырылуы. Қазіргі зерттеулер көбіне
технологиялық және басқарушылық шешімдерге бағытталғанымен, жеке
өмірдің қорғалуы, деректер қауіпсіздігі, цифрлық теңсіздік сияқты әлеуметтік
маңызды аспектілер екінші қатарда қалып отыр. Роб Китчин және өзге де
авторлар атап өткендей, big data мен алгоритмдердің кеңінен қолданылуы
азаматтардың құқықтары мен цифрлық қатысу деңгейіне теріс әсер етуі
мүмкін. Ғылыми әдебиетте smart city шеңберінде «цифрлық этика»
қағидаттары – алгоритмдік ашықтық, кемсітушілікті болдырмау,
жауапкершілік шекаралары – нақты регламенттелмеген. Бұл, әсіресе,
мемлекеттік қызметтерде жасанды интеллект қолданылып жатқан қазіргі
кезеңде өзекті.

26