Page 25 - Диссертация

құрылымдарға да қатысты. Мейер мен Боливар өз еңбектерінде азаматтық
қатысудың кеңеюін басты факторлардың бірі ретінде көрсетеді. Бұл дегеніміз
– қала тұрғындары басқару процесіне тек бақылаушы ретінде емес, белсенді
қатысушы ретінде тартылуы қажет. Мысалы, онлайн платформалар арқылы
ұсыныс беру, қоғамдық тыңдауларға қатысу, жергілікті жобаларға пікір
білдіру сияқты тетіктер тұрғындардың дауысын естуге және ескеруге
мүмкіндік береді. Сонымен қатар, олар институционалдық реформалардың
қажеттілігін атап өтеді. Бұл – мемлекеттік мекемелердің құрылымын, жұмыс
істеу тәсілдерін жаңғырту, басқарудағы ашықтық пен есептілікті арттыру.
Мәселен, цифрлық технологияларды енгізу арқылы мемлекеттік қызметтерді
автоматтандыру, сыбайлас жемқорлықты азайту және халықпен тиімді кері
байланыс орнату сияқты өзгерістер. Ақылды қалаларды басқару тек цифрлық
технологияға емес, сонымен қатар азаматтардың белсенділігі мен мемлекеттік
құрылымдардың жаңаруына сүйенуі тиіс. Осы үш элемент – азаматтық
қатысу, институционалдық реформа және цифрлық технологиялар – бірге
жұмыс істегенде ғана шынайы тиімді және заманауи басқару жүзеге асады
[55].
Сараптамалық деңгейде технологияларды қолдану мақсаты, физикалық
инфрақұрылым мен технологияларды дамыту деңгейі (оның ішінде цифрлық
және деректерді беру), азаматтар мен басқа да мүдделі тұлғалардың қаланы
дамытуға қатысу деңгейі бойынша ерекшеліктерді бөліп көрсету әдетке
айналған. Осылайша, 2-суретте әлемдік тәжірибе жоғарыда сипатталған

компоненттердегі өзгерістерді көрсетеді. Ақылды қалалардың пайда болуын
бірнеше кезеңге бөлуге болады:
SMART CITY 1.0 – технологияға бағытталған қала.
Бұл кезеңде заманауи технологиялар қаланың тұрақтылығы мен өмір сүруге
бейімділігін арттыру, инфрақұрылымды тиімді басқару мақсатында
қолданылады. Қаланың физикалық инфрақұрылымы қайта жаңғыртылып,
озық ақпараттық-коммуникациялық шешімдер енгізіледі. Бұл бағытта негізгі
бастамашылар – ақпараттық технологиялар мен қызметтерді ұсынатын
компаниялар.
SMART CITY 2.0 – жоғары технологиямен басқарылатын қала.
Бұл деңгейде технологиялар тұрғындардың өмір сапасын жақсартуға және
көлік, денсаулық сақтау, қоршаған орта және экология салаларындағы
мәселелерді шешуге бағытталған. Smart city-дің бастапқы цифрлық
инфрақұрылымы қалыптасады. Бұл кеңжолақты интернет, Заттар интернеті
(IoT), 3G/4G секілді технологиялардың ендірілуімен жүзеге асады. Бұл кезеңде
басты рөлді жергілікті әкімдіктер атқарады, ал тұрғындар шешім қабылдау
процесіне жанама түрде ғана қатысады.
SMART CITY 3.0 – жоғары зияткерлікпен біріктірілген қала.
Бұл кезеңде түрлі технологиялар бір жүйеге біріктіріліп, экономиканың
барлық секторлары цифрлық өзгеріске ұшырайды. Ақылды қалалық
инфрақұрылым қалыптасып, ол нақты уақыт режимінде мәліметтерді жинауға
және талдауға, сондай-ақ өмір сүруді қамтамасыз ететін жүйелерді басқаруға

25