Page 118 - Dissertation (3)

3. Ақпаратты берудегі ашықтық пен айқындық
Дағдарыс коммуникацияларында хабарлардың анықтығы мен ашықтығы
маңызды. Бұл тұста, сұхбаттарға қатысқан респонденттер әсіресе белгісіздік
кезеңдерінде ақпараттың анықтығын сақтаудың және хабарламалардағы
екіұштылықты болдырмаудың маңыздылығын атап көрсетеді. Сондай-ақ
дағдарыс жағдайында нақты және түсінікті ақпараттың маңыздылығын жете
бағаламау қоғамның алаңдаушылығын арттыруға әкелетінін атап өтті.
Бұл пікірді қытайлық ғалым Ченнің (Chen, 2019) зерттеулері растайды
[215]. Автор табысты дағдарыстық коммуникациялар қарапайымдылық пен
ашықтық қағидаттарында құрылады, мұнда биліктің әрбір қадамы мен шешімі
барынша ашықтықпен түсіндірілуі керек деп санайды.
«Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының Қоғамдық саясат
институтының (2023) жүргізген социологиялық сауалнамасының нәтижесіне
сәйкес, Қазақстандағы респонденттердің тек 27 пайызы ғана дағдарыс
жағдайында мемлекеттік органдардың ақпаратын «жеткілікті және уақтылы» деп
санайды. Бұл байланыс стандарттары мен тәжірибесін жетілдіру қажеттілігін
көрсетеді [216].
Сонымен қатар, осы саладағы зерттеулер ақпаратты берудегі ашықтық
берілген мәліметтердің уақытылылығы мен толықтығын қамтитынына назар
аударады. Миллердің (2003) және Филдингтің (2019) жұмысы жағдайдың
нашарлауына әкелетін түрлі қауесеттерді болдырмау үшін қоғаммен
коммуникация үздіксіз және мазмұнды болуы керек екенін растайды (Miller,
2003; Fielding, 2019) [52, р. 3-300; 217].
4. Кері байланыс және ақпаратты қоғамдық қабылдауды басқару
Дағдарыс коммуникацияларының негізгі міндеттерінің бірі ‒ ақпаратты

тарату ғана емес, сонымен қатар азаматтардан кері байланыс алу.
Бұл ойды респонденттер де құптайды.
«Ақпаратты тек хабарлап қана қоймай, қоғамда болып жатқан
реакцияларды мұқият саралап отыру маңызды» (R-9).
«Дағдарыс жағдайында азаматтардан нақты кері байланыс алу
қанағаттанбаушылықтың алдын алуға және қажет болған қолданылып
жатқан іс-шараларды реттеуге мүмкіндік береді» (R-7).
Бұл пікірді шетелдік ғалым С. Лидің (2014) зерттеуі де растайды. Автор
дағдарысты басқарудағы екі жақты коммуникацияның маңыздылығына ден қоя
отырып, тиісті кері байланыс мемлекеттік органдардың қызмет сапасын
жақсартуына ғана емес, азаматтардың мемлекеттік органдарға деген сенімін
қалпына келтіруге де көмектеседі (Huang J., 2016) [161, р. 1671-1673].
Сонымен қатар, мұндай жүйелер әртүрлі байланыс арналарына бейімделу,
қоғамдық көңіл-күйді бағалау және проблемалық аймақтарды жедел анықтау
әдістерін қамтуы керек. Респонденттің бірі (R-5) атап өткендей, мұндай
құралдарды пайдалану наразылықтың өршуіне жол бермеуге және жаңа
дағдарыстардың ықтималдығын азайтуға көмектеседі.
Қазақстанда мұндай тетіктерді енгізу мысалдары әлі де оқшауланған.
Мысалы, COVID-19 пандемиясы кезінде Telegram мессенджерінде «COVID-19

118