Page 120 - Академикалы? саясат РУС.

уәкілетті тұлғалармен шектелуі қажет. Биометриялық деректер (мысалы,
ғимаратқа кіру немесе қоғамдық көлікте жол жүру төлемдерін жүзеге асыру
кезінде қолданылған жағдайда) шифрланған форматта сақталуы тиіс.
Сонымен қатар, азаматтарға қандай деректер жиналатыны, олардың
қандай мақсатта пайдаланылатыны және қалай анонимдендірілетіні жөнінде
толық әрі қолжетімді ақпарат ұсынылуы қажет. Бұл тұрғындардың құқықтық
және ақпараттық теңдігін қамтамасыз етіп, басқару жүйесіне деген сенімін
арттырады.
Осы бағытта Түркістан қаласы үшін «Ақылды қаланың деректер этикасы
кодексін» әзірлеу және ресми түрде қабылдау ұсынылады. Бұл құжат келесі
негізгі қағидаларды қамтуы тиіс:
– азаматтың жазбаша келісімінсіз жеке деректерді үшінші тараптарға
бермеу;
– деректерді өңдеуде кемсітушілікке жол бермеу;
– аналитикалық алгоритмдерді әділетті және этикалық негізде пайдалану;
– дербестендірілген шешім қабылдау жүйелерінде (мысалы,
автоматтандырылған қызметтерде) транспаренттілік пен түсініктілікке қол
жеткізу.
Бұдан бөлек, азаматтарға деректерді жинаудан бас тарту мүмкіндігін (opt-
out) ұсыну, сондай-ақ дербес ақпаратты теріс пайдалану жағдайында шағым беру
арналарының болуын қамтамасыз ету қажет. Мұндай бақылау құралдары Smart
City-дің әлеуметтік капиталын қалыптастырып, билік пен тұрғындар арасындағы
сенімді нығайтады.

Халықаралық зерттеулер көрсеткендей, смарт-технологияларды енгізу
үдерісінде ашықтық пен қоғамдық бақылаудың болмауы тұрғындар тарапынан

сенімнің эрозиясына алып келуі мүмкін (prism.sustainability-directory.com).
Мұндай кері әсерлердің алдын алу үшін Түркістан қаласы максималды ашықтық
пен азаматтық диалог қағидаттарын ұстануы тиіс.
Smart City тұжырымдамасын сәтті бейімдеу үшін әр қаланың әлеуметтік
құрылымын, мәдени контекстін және тарихи ерекшеліктерін ескеретін
әлеуметтік жобалау тәсілін қолдану қажет. Бұл ретте ақылды қаланың цифрлық
трансформациясы тек технологиялық өзгеріс ретінде емес, қоғамдық
қатынастардың жаңа форматын қалыптастыру құралы ретінде қарастырылуы
тиіс.
Түркістан – ежелгі рухани және мәдени орталық ретінде жыл сайын
көптеген зияратшылар мен туристерді қабылдайды. Мұндай жағдай әлеуметтік
құралдарды бейімдеуді қажет етеді. Мысалы, цифрлық жаңашылдықтарды
халық арасында тарату мақсатында діни қауымдастықтарды, дәстүрлі
көшбасшыларды және ықпалды қоғамдық тұлғаларды тарту ұсынылады. Олар
қоғамның консервативті бөлігін цифрлық трансформацияның мәні мен
маңыздылығына сендіруде сенімді делдал бола алады.
Сондай-ақ, тарихи мұраны сақтау бағытында smart-технологиялардың
артықшылықтарын көрсетуге арналған арнайы коммуникациялық кампаниялар
ұйымдастыру орынды. Мәселен, Қожа Ахмет Ясауи кесенесі мұражайында
микроклиматтық көрсеткіштерді қадағалайтын смарт-датчиктерді немесе кесене

120