Page 9 - Диссертация

Халықаралық су ресурстары қауымдастығы (IWRA), Су бойынша жаһандық
әріптестік (GWP), IFAS, CAREC, ЕҚЫҰ, Дүниежүзілік банк, Азия даму банкі,
Еуразиялық экономикалық одақ сияқты құрылымдардың су ресурстарын
басқаруға қатысты баяндамалары, техникалық құжаттары және ұсынымдары
кіреді [21]. Бұл дереккөздер су дипломатиясының халықаралық өлшемін
түсіндіруге көмектеседі.
Үшінші топ – Қазақстан Республикасы Президентінің ресми жолдаулары,
үкімет мүшелерінің баяндамалары, сыртқы істер министрлігінің мәлімдемелері
мен ұлттық стратегиялық құжаттар. Мысалы, Қазақстанның сыртқы саясат
тұжырымдамалары, «Қазақстан-2050» стратегиясы, «100 нақты қадам» Ұлт
жоспары, сондай-ақ Президент Қ.К.Тоқаевтың «Сындарлы қоғамдық диалог –
Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Жолдауы су
дипломатиясының мемлекет үшін стратегиялық маңыздылығын көрсетеді [22].
Төртінші топ – ғылыми әдебиеттер мен сараптамалық зерттеулер.
Аталған топқа халықаралық қатынастар, су қауіпсіздігі, трансшекаралық өзара
іс-қимыл, өңірлік қауіпсіздік, климаттың өзгеруі, су ресурстарын басқару және
тұрақты даму мәселелерін зерттейтін ғылыми мақалалар, монографиялық
еңбектер мен диссертациялық зерттеулер жатады. Зерттеу барысында Web of
Science, Scopus, ScienceDirect, Springer, JSTOR сияқты халықаралық мәліметтер
базасына тіркелген рецензияланған ғылыми еңбектер кеңінен қолданылды [23].
Бесінші топ – отандық және шетелдік сарапшылардың талдамалық
мақалалары, журналистік зерттеулер, салалық БАҚ-та жарияланған сұхбаттар
мен шолулар. Бұл дереккөздер қазіргі су саясатының қоғамдық қабылдану
деңгейін, өңірдегі пікір қайшылықтарын және практикалық мәселелерді
зерделеуге мүмкіндік береді [24].
Алтыншы топ – ресми интернет-ресурстар мен электронды базалар. Бұған
ҚР Президенті Архиві, ҚР Сыртқы істер министрлігінің ресми порталы, ҚР
Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі, UNECE Water
Convention сайты, IFAS.org, CAREC.org сияқты ұйымдардың мәліметтері мен
ашық дерекқорлары жатады. Сонымен қатар, трансшекаралық өзендерге
қатысты өзекті ақпараттар Reconnecting Asia, World Bank Open Knowledge
Repository, FAO AQUASTAT сияқты базалардан алынды [25].
Тақырыптың зерттелу деңгейі. Зерттеу тақырыбы Орталық Азиядағы
трансшекаралық су ресурстарын басқару және Қазақстанның су
дипломатиясының даму болашағына арналған. Бұл мәселе халықаралық
қатынастар, аймақтық қауіпсіздік және су ресурстарын басқару сияқты бірнеше
ғылыми салалардың түйіскен жерінде орналасқан. Сондықтан зерттеу
тарихнамасы пәнаралық сипатқа ие.
Зерттеу тақырыбының өзектілігіне орай, су дипломатиясы мәселесіне
қатысты отандық және шетелдік зерттеушілердің еңбектері жан-жақты
талданды. Бірінші кезекте, отандық ғалымдар трансшекаралық өзендер
проблемалары мен су ресурстарын әділ бөлісу мәселесіне ерекше назар

9