Page 72 - Диссертация

Ташкент облысының шегінде және одан сәл төменірек Ангрен, Шыршық
(Сырдарияның ең үлкен және ең суы бар саласы), Келес және Арыс өзендері
Сырдарияға құяды. Одан әрі Сырдария Арал теңізіне дейін саласыз ағады.
Қырғызстанның, Тәжікстанның, Өзбекстанның және Қазақстанның көптеген
облыстарының өмірі Сырдария өзенімен байланысты. Дәл осы Сырдария
бассейні ирригация және гидроэнергетика бойынша Орталық Азияда жетекші
орын алады. Бұл бассейнде Орталық Азия республикаларының, соның ішінде
Өзбекстанның маңызды ауылшаруашылық жерлері орналасқан. Тоқтоғұл ГЭС,
Фархад ГЭС, Қайраққұм ГЭС, Чирчик каскады электр станциялары, Учкурган
ГЭС және басқалары-электр энергиясын өндіреді. Сырдария бассейнінде 20-дан
астам су қоймасы салынды, бұл Әмудария бассейніненде көп. Сырдарияда
Қайраққұм және Шардара сияқты ірі арналы су қоймалары құрылды. Нарында
бірқатар су қоймалары салынды – Тоқтағұл, Құрыпсай, Ташқұмыр және
Үшқорған. Қарадария өзенінде ірі Әндіжан су қоймасы іске қосылды (сурет 11).

Сурет 11 - Сырдария өзені

Ташкенттен алыс емес жерде Шыршық өзенінің бойындағы тауларда
Чарвак су қоймасы бар. Аханғаран өзенінде Тұябұғыз (Ташкент теңізі) және
Аханғаран су қоймалары бар. Майлысу, Ақбура, Араван, Қасансай, Исфара,
Каттасай, Санзар, Бөген, Бадам, Қувасай өзендерінде тағы да көптеген су
қоймалары салынды. Шардара су қоймасынан алыс емес жерде 1960-шы
жылдарға дейін тау жотасы ғана болған және төгілу кезінде көктемде суға
толатын Арнасай төгінділері орналасқан. 1969-70 жылдардағы қарлы қыстан
кейін Сырдарияда үлкен су тасқыны кезінде Шардара су қоймасынан судың бір

72