Page 82 - Диссертация
P. 82
Ағыстың жоғарғы жағындағы елдердегі су электр станцияларының электр
энергиясын өндіру режиміне көшуі төменгі ағындағы елдерді жаңа суару
жүйесін салуға мәжбүр етті, яғни вегетациялық кезеңде пайдалану үшін қыста
жіберілетін су қорын жинақтауға арналған құрылымдар. Трансшекаралық
өзендердің төменгі және жоғарғы ағысындағы мемлекеттердің ирригациялық
және энергетикалық қажеттіліктері арасында су ресурстарын пайдалануға
келісілген тәсіл болмаған жағдайда мүдделер қақтығысының шиеленісуі
байқалады. Қырғызстан мен Тәжікстанда өз қаражатының болмауына
байланысты гидроэлектростанциялар салу үшін инвестициялар іздеу
жұмыстары белсенді жүргізілуде. Қырғызстан мен Тәжікстан бұл жағдайды өз
энергетикалық қауіпсіздігін қамтамасыз ету қажеттілігімен негіздейді. Бұл
жобаларды іске асыру жоғарғы елдерге артық электр энергиясын экспорттауға
мүмкіндік беруі тиіс. Өз кезегінде Өзбекстан, Қазақстан және Түрікменстан
жоғарғы елдердің аумағында жаңа ірі гидроқұрылыстар салуға қарсылығын
білдіруде. Қазақстан мен Өзбекстан мелиоративтік жүйелердегі судың
жоғалуын азайту арқылы суды пайдалану тиімділігін жақсарту бойынша
шаралар қабылдап жатқанда, Түрікменстан Қарақұмда жасанды су
қоймаларының құрылысын Амудариямен каналмен байланыстыра отырып
жариялады. Тұтастай алғанда, өңір елдері қабылдап жатқан іс-қимылдар көп
бағытты сипатқа ие екенін, бұл суды пайдалану мәселелерінде саяси қарама-
қайшылыққа жағдай туғызатынын атап өту қажет [181, 96 б.].
Орталық Азия трансшекаралық өзендерін пайдалану салалары бойынша
төмендегі 21-ші суретте келтірілген.
Сурет 21 – Су ресурстарын пайдалану салалары
82
