Page 145 - Диссертация

тоғандарында да тіршілік етеді. Б.Қ.Заядан, Н.Р.Акмуханова және
А.К.Садвакасова еңбектерінде су тоғандарының микрофлорасының құрамы,
олардың экологиялық рөлі және су ресурстарының сапасына әсері кеңінен
қарастырылады [248].
Су тоғандарының микрофлорасы микроорганизмдердің әртүрлі
топтарынан тұрады, олардың ішінде бактериялар, цианобактериялар,
микроскопиялық балдырлар, саңырауқұлақтар және қарапайымдылар бар.
Микроорганизмдер органикалық заттарды ыдыратып, су сапасының табиғи
тазартылуын қамтамасыз етеді. Судың ластануы микрофлораның құрамына,
санына және қызметіне кері әсер етеді.
Микрофлора судағы органикалық және минералдық заттарды қайта
өңдеп, экожүйе тепе-теңдігін сақтайды. Су тоғандарындағы микроорганизмдер
азот пен көміртек айналымының маңызды бөлігі болып табылады. Бұл
процестер өсімдіктер мен жануарлардың өмір сүруін қамтамасыз етеді.
Микрофлораның әртүрлілігі экожүйе тұрақтылығын нығайтып, су
айдындарының экологиялық функцияларын күшейтеді.
Химиялық тыңайтқыштар, өнеркәсіптік қалдықтар және тұрмыстық
ағынды сулар су тоғандарының микрофлорасына кері әсер етеді. Су
температурасының өзгеруі микрофлораның белсенділігі мен түрлік құрамын
айтарлықтай өзгертеді. Қышқылдық немесе сілтілік деңгейінің өзгеруі
микроорганизмдердің тіршілігіне әсер етеді.
Авторлардың зерттеуінде су тоғандарының микрофлорасын зерттеу
әдістері мен оны қорғау шаралары ерекше орын алады: Микробиологиялық
талдау, судың химиялық құрамын анықтау, фитопланктонды зерттеу. Су
ресурстарын ластанудан қорғау, тұрақты мониторинг жүйесін енгізу,
биоалуантүрлілікті сақтау.
Су тоғандарының микрофлорасы экожүйенің маңызды бөлігі ретінде су
сапасын жақсартуға, табиғи ресурстарды қорғауға және экологиялық
тұрақтылықты қамтамасыз етуге ықпал етеді. Бұл саладағы зерттеулердің
өзектілігі артып, оларды тиімді басқару табиғат пен адамзат үшін маңызды
міндетке айналуда [249].
Қазіргі кезеңде трансшекаралық өзендердің су қорларын тиімді
пайдалану және қорғау ісі жекелеген елдердің күшін біріктіруді күн өткен
сайын көкейтесті мәселелердің бірі болуда.
Өзендердің режимін реттеу әрі суды бөліп тарату мәселесі халықаралық
құқықтың ежелгі институты санатына жатады. Бұндай заңдардың тарихы екі
мың жылдан астам. Мысалы: ХХ ғасырдың басына дейін Ресейде кеме жүргізу
проблемасы алдынғы қатарда болды. Кейіннен оған: ағаш отырғызу, ирригация,
балық шаруашылығы, бөгет және басқа да гидротехникалық құрылымдар салу,
өзендерді өнеркәсіп және т.б. мұқтаждар қосылды. ХХ ғасырдың ортасына
дейін европа елдерінде де кеме жүргізу өзендерді пайдаланудың басқа
түрлеріне қарағанда алда болды. Бірақ ғылыми-техникалық революция

145