Page 25 - Dissertation

өмірді түрлендіру қабілеті бұл тұжырымдаманы қалалардың болашағын
зерттеудің маңызды тақырыбына айналдырады [35].
Ақылды қала тұжырымдамасындағы «ақылды» термині басқарудағы
қалалық технологиялық инновацияларға, қаланың өсуіне, әлеуметтік және
экологиялық тұрақтылыққа, ақпараттық-коммуникациялық технологияларға
сілтеме жасау үшін қолданылады [36]. Эльванның айтуынша, ақылды қалалар,
жалпы мағынада, қалаларға өз ресурстарын тиімдірек пайдалануға және
азаматтарға жақсы қызмет көрсетуге мүмкіндік беретін модернизация
әрекеттері. Сонымен қатар, ақылды қала тұжырымдамасы қаланы басқаруда
интеллектуалды АТ технологияларды қолдану арқылы білім беру, денсаулық
сақтау, көлік және қоғамдық қызмет көрсету, қоғамдық қауіпсіздік және басқа
да көптеген салаларда қаланың тиімділігі мен байланысын арттыру ретінде
анықталған [37].
Ақылды қала концепциясы мен оның қолдану тәсілдері жаңа болса да, ол
екі негізгі мәселені шешуге бағытталған. Біріншісі – халықтың жылдам өсуі
мен ауылдық жерлерден қала орталықтарына көші-қонның артуымен
байланысты мәселелер. Екіншісі – халық санының артуына байланысты табиғи
ресурстардың болашақта тапшылығы туралы алаңдаушылық [38]. Гасиола және
т.б. зерттеулері ақылды қалаларды дамытуға және пайдалануға зор үлес қосуда.
Ақылды қалалардағы жұмысы бірінші кезекте заттар интернеті (IoT), үлкен
деректерді талдау, интеллектуалды көлік жүйелері, энергияны басқару және
тұрақты даму сияқты салаларға бағытталған. Бұл зерттеулер ақылды қаланың

технологиялық инфрақұрылымын дамыту арқылы қалаларды өмір сүруге және
тұрақты етуге ықпал етеді [39].
Ақылды қаланың жұмыс істеу модельдері жасалып, оның құрамдас
бөліктері анықталғанына қарамастан, терминнің бірыңғай тұжырымдамасы
жоқ. Осы жұмыстың мақсаттары үшін зерттеушілер тұжырымдаған терминді
түсіндіру үшін ақылды қала тұжырымдамалары таңдалды [40]. Бұл
тұжырымдама қала тұрғындарына бағытталған қызметтерді қамтамасыз етуді
мақсат етеді. Осы мақсаттарға жету үшін қалалық инфрақұрылымда
ақпараттық-коммуникациялық технологиялар (АКТ), Заттар интернеті,
шекаралық есептеулер және басқа инновациялық технологиялар қолданылады.
Бұл технологиялар қалалық салалардың байланысы мен интеграциясын
арттырып, қалада өндірілген деректерді тиімді пайдалануды қамтамасыз етеді
[41]. Көбінесе қала деректерге негізделген тиімді шешімдер қабылдау арқылы
жүзеге асырылады. Олардың ағындары елді мекеннің өмір сүру процесінде
пайда болады және пассивті киберфизикалық құрылыммен және тұрғындарды
тартумен белсенді түрде жиналады. Мұндай инфрақұрылымның құрылысы
физикалық және цифрлық әлемді байланыстыру принципі бойынша жүреді,
мұнда қалалық инфрақұрылымның барлық жерінде орнатылған датчиктер
деректерді үздіксіз жинайды. Нәтижесінде билік өкілдері қалада өмір сүру
сапасын арттыратын негізделген және тиімді шешімдер қабылдайды [42].
Тұжырымдаманың негізі – таза, қауіпсіз, экономикалық жағынан
тартымды және экологиялық таза қалада өмір сүріп, жұмыс істегісі келетін

25