Page 46 - Dissertation

Ахаева Ж. Б., Закирова А. Б., Толегенова Г. Б. пікірлерінше, ақылды
қалалардағы мультиагенттік жүйелерді талдап, олардың қалалық интеллекті
қамтамасыз етудегі және қауіпсіздік пен денсаулық сақтау саласындағы
маңызды рөлін атап көрсетеді [105]. Факторлық талдау әдісін пайдаланып,
ақылды қалаларды дамытудың негізгі критерийлерін анықтайды және басқару,
ұтқырлық, экономика сияқты алты маңызды факторды бөліп көрсетеді [106].
Қала құрылысы контекстінде Амерханова Т.К. мен Джусибалиева А.К.
зерттеуінде Қазақстандағы ішкі көші-қон процестерін құқықтық реттеуді
жетілдіру қажеттігін атап өтті, өйткені халықтың қозғалысы қала құрылысына
және ресурстарды бөлуге әсер етеді [107]. Нұрғалиева Г. және басқалар
мемлекеттік және мемлекеттік активтерді тиімді басқаруды қамтамасыз етуде
шешуші рөл атқаратын, тәуелсіздік, объективтілік және ашықтық қағидаттары
арқылы ақылды қалалар бастамаларына әлеуетті ықпал ететін Қазақстандағы
мемлекеттік аудит жүйесінің жалғасып жатқан трансформациясын талқылады
[108].
Қазақстанның Ұлттық даму жоспары бойынша, еліміздегі қалалар мен
аумақтар 2029 жылға дейін жаһандық даму үрдістерімен үйлесетін деңгейде
жаңғыруы тиіс. Осы ретте, тұрақты даму мақсаттары мен ақылды қала
тұжырымдамалары тығыз байланысқан. Ақылды қала тұжырымдамасы тек
технологиялық тұрғыдан дамыған, бірақ әлеуметтік, экономикалық және
экологиялық аспектілерді де қамтитын кешенді жүйе болып табылады [109].
Қазақстандағы ақылды қалаларды дамыту мен реттеудің көпқырлы сипатын

ұжымдық тұрғыда ашуға ықпал етеді.
Ақылды қалаларды құрудың басты мақсаты – технологиялық шешімдер
арқылы қалалық инфрақұрылымды жетілдіру, ресурстарды үнемдеу және
тұрғындарға қолайлы жағдай жасау. Қазақстанда бұл бағыт «Цифрлы
Қазақстан» бағдарламасы аясында жүзеге асырылуда және ақылды қалалардың
қалыптасуы мемлекет пен жекеменшік серіктестік арқылы қаржыландырылып
келеді. Астана, Алматы, Қарағанды, Шымкент және Ақтөбе қалалары бұл
жобаның негізгі қатысушылары болып табылады. Мысалы, Астанада Smart
Astana жобасы жүзеге асырылуда, оның аясында интеллектуалды көлік жүйесі,
энергияны үнемдейтін жарықтандыру және электронды қызметтерді кеңінен
пайдалану жүйелері енгізілуде. Бұл технологиялар тек экономикалық
тиімділікті арттырып қана қоймай, қаланың экологиялық тұрақтылығын
жақсартуға да ықпал етеді.
Ақылды қала тұжырымдамасы Қазақстанның экономикалық және
әлеуметтік дамуының бір бөлігі ретінде ерекше назарға алынуы тиіс. Бұл
инновациялық жүйе қалалық инфрақұрылымды оңтайландырып, экологиялық
таза және тиімді басқаруды қамтамасыз етеді. Алайда, ақылды қаланы енгізу
және дамыту тиімді болуы үшін мемлекеттік реттеу жүйесі маңызды рөл
атқарады. Мемлекеттік реттеу – ақылды қаланың дамуына ықпал ететін негізгі
факторлардың бірі. Оған қалалық инфрақұрылымдарды цифрландыру,
ақпараттық қауіпсіздікті қамтамасыз ету, ресурстарды үнемді пайдалану,
деректерді басқару және тұрғындарға ыңғайлы ортаны қалыптастыру кіреді.

46