Page 18 - Диссертация

ауқымында бағаланатын үлкен зерттеулерді әзірлеу кезінде әлем елдері
әзірлеген даму жоспарларында қолданыла бастады. Бұл тұжырымдаманың
бүкіл қалада кең таралғаны соншалық, қаланы құрайтын барлық факторлар,
соның ішінде елді мекендер, компаниялар, мекемелер және т.б. зерттеледі.
Қала халқының ұлғаюына және қаланы құрайтын барлық факторларға
байланысты қала мен ауыл халқының теңсіздігі бар қалаларда туындайтын
проблемаларға тұрақтылық тұжырымдамасымен қарау керек [25].
Бұл тұрақтылық тұжырымдамасына негізделген жалпы анықтамамен
түсіндіріледі: тұрақты қалалар – бұл ұзақ уақыт бойы жетілдіріліп келе жатқан
және дамыған шешімдермен олардың үздіксіздігін қамтамасыз ететін
ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану арқылы әр
масштабта өзін ақылды ететін қалалар [26].
Қазіргі уақытта әлем халқының жартысынан көбі қалалық жерлерде
тұрады және бұл көрсеткіш 2050 жылға қарай 70 пайызға жетеді деп күтілуде.
Қазіргі уақытта шамамен 1,1 миллиард адам ауыл, аудандарда тұрады және
алдағы 30 жылда шамамен 2 миллиард адам өседі деп күтілуде. 2022 жылы
әлем халқының жартысы ғана қоғамдық көлікке қол жеткізе алды. Қалалардың
кеңеюі, ауаның ластануы және қалалардағы шектеулі ашық қоғамдық
кеңістіктер сақталады. 2015 жылдан бастап табиғи апаттар қауіпін азайтудың
ұлттық және жергілікті стратегиялары бар елдер саны екі есе өсті. 11-мақсатқа
жету үшін күш-жігер инклюзивті, тұрақты және тұрақты қала құрылысы
саясаты мен тәжірибесін жүзеге асыруға бағытталуы керек, онда негізгі

қызметтерге, қолжетімді тұрғын үйге, тиімді көлікке және барлығына жасыл
кеңістікке қол жеткізуге басымдық беріледі. 2000 жылдан 2010 жылға дейінгі
халықтың өсу қарқынымен салыстырғанда орташа жылдық жер пайдалану
қарқыны 2,0% және 2010 жылдан 2020 жылға дейінгі 1,2% салыстырғанда
1,5% әлемдік қалалар халықтың өсу қарқынына қарағанда физикалық
тұрғыдан тезірек кеңейді. Бұл тұрғыда БҰҰ тұрақты даму мақсаттары мен
міндеттерімен біріктіре білу маңызды. Олардың ішінде, №11 мақсат «ашық,
қауіпсіз, белсенді және экологиялық тұрақты қалалар мен елді мекендерді
қамтамасыз ету» төмендегі 2-кестеде көрсетілген мақсаттарға қол жеткізуден
тұрады [27].

Кесте 2 – Қалалар мен елді мекендердің ашықтығын, қауіпсіздігін,
өміршеңдігін және экологиялық тұрақтылығын қамтамасыз ету бағытының
міндеттері

1-міндет 2-міндет 3-міндет 4-міндет
1 2 3 4
2030 жылға қарай 2030 жылға қарай 2030 жылға қарай Дүниежүзілік
жеткілікті, қауіпсіз жағдайы төмен барлығына ашық мәдени және
және қымбат емес тұлғалардың, әйел және экологиялық табиғи мұраны
тұрғын үйге және дердің, балалардың, тұрақты қалаланудың қорғау және
жаңа қызметтерге мүгедектердің және және елді мекендерді сақтау бойынша

18