Page 62 - Dissertation

2 ТҮРКІСТАНДА АҚЫЛДЫ ҚАЛАНЫ ТҰРАҚТЫ ДАМУ
НЕГІЗІНДЕ МЕМЛЕКЕТТІК РЕТТЕУ ЖОЛДАРЫН ТАЛДАУ

2.1 Түркістанда ақылды қаланы қалыптастыруды мемлекеттік реттеу
жолдарының қазіргі жағдайы
Қала өмірін ұйымдастыру жолдарын қарастыру кезінде ірі қалаларға тән
қазіргі заманғы тенденцияларды ескеру қажет: қауіпсіздік, экологиялық және
әлеуметтік артықшылықтар, әлеуметтік, инфрақұрылымдық өсу негізінде
дарынды кадрлар үшін бәсекелестіктің күшеюі, адамдардың, бизнес пен
өнеркәсіптің ұтқырлығын арттыру, қауымдастықтардың күрделілігі мен
орталықсыздануын арттыру, қаланың әлеуметтік өмірінің маңызды элементтері
ретінде білім беру мен денсаулық сақтау қызметінің маңыздылығының артуы,
қаланың әлеуметтік өміріндегі өмір сапасын арттыру мақсатында экологиялық
проблемаларды шешуге бағытталған бастамаларды дамыту, қалалық орта және
қалалық ортаның тартымдылығының негізгі факторы ретінде қауіпсіздіктің
өсіп келе жатқан маңыздылығы артуда.
Әлемге әйгілі ғылыми-зерттеу институттары, рейтингтік агенттіктер мен
сарапшы органдар жаһандық есептер мен қалалардың өмір сүру сапасына қарай
рейтингін жасау кезінде осы үрдістерді ескереді. Бұл саладағы жетекші
есептерге Economist Intelligence Unit-тің өмір сүру сапасы рейтингі мен
болжамы, Моноклдың өмір сүруге қолайлы қалалар индексі, Мерсердің өмір
сүру сапасын зерттеуі және Pricewaterhouse Coopers мүмкіндіктер қалалары

кіреді. Бұл ғылыми-зерттеу және сараптамалық ұйымдар әлемдік қалалардағы
өмір туралы ең дәл және өзекті деректерді беру үшін қала динамикасын мұқият
бақылайды. Қазақстанда мұндай рейтингтерді құру қарқын алуда. Бұған,
мысалы, «Экономикалық зерттеулер институты» жүргізген «Қазақстан
қалаларының өмір сүру сапасын ұлттық бағалау» дәлел болады [152].
2018 жылы 10 қантарда «Төртінші өнеркәсіптік революция жағдайындағы
дамудың жаңа мүмкіндіктері» атты Қазақстан халқына жолдауында ақылды
қалаларды құру жолын стандарттауға арналған Қазақстанның ақылды қалалар
анықтамалық стандарты бекітілуін және қамтамасыз ету мақсатында
ұсынымдар бекітілді. Ақылды қалада өмір сүрудің басым бағыттары
қауіпсіздік, көлік, тұрғын үй және әлеуметтік қызметтер, білім беру, денсаулық
сақтау және қаланы басқару болып саналады [5,б. 10].
Ақылды қалалар эталондық стандартына сәйкес Түркістан қаласында
ортақ тұжырымдама бойынша 8 негізгі бағыт жүзеге асырылуда. Бұл білім
беру, денсаулық сақтау, әлеуметтік қызмет көрсету, қаланы басқару,
қауіпсіздік, көлік, қоғамдық көлік және құрылыс.
Үкімет порталы денсаулық сақтау, білім беру, қауіпсіздік, көлік,
әлеуметтік сала, экология, бизнес және туризм, коммуналдық шаруашылық,
құрылыс және ауыл шаруашылығы сияқты 11 бағыт бойынша 110-нан астам
индикаторларды қамтитын Қазақстанның ірі қалалары үшін Ақылды қала
рейтингін ұсынады. Көрсеткіштер тізімінде сондай-ақ технологияны қолдану
қарқындылығын сипаттайтын 20-ға жуық көрсеткіш бар. Қолданылған

62