Page 81 - Dissertation

сипаттайтын көрсеткіштер жалпыға қолжетімді және еркін қолжетімді деректер
негізінде алынады [25,р. 160].
Қаланы белгілі бір санатта ақылды деп бағалау үшін, сол санатқа қатысты
нақты ақпарат болуы қажет. Егер қалалар осы санаттың сипаттамаларын
көрсетпесе, қала осы санаттағы ақылды болып саналмайды. Жоғарыда аталған
санаттарда барлық қалалар бірдей дәрежеде емес. Бұл бір қаланың берілген
санаттағы басқа қалаға қарағанда «ақылды» болуы мүмкін дегенді білдіреді.
Қарастырылған тәсілдерді үш негізгі тәсілге топтастыруға болады:
1) жүйелік (қала өзара байланысты элементтердің жиынтығы ретінде);
2) әкімшілік-технологиялық (ұтымды басқару жүйесімен және заманауи
технологияларды қолданумен сипатталатын қала);
3) облыстық (аумақтық округ құрамындағы қала).
Жоғарыдағы анықтамалық тәсілдерді қорытындылай келе, келесі
қорытындыларды жасауға болады.
Ақылды қала – экологиялық, әлеуметтік-экономикалық және ақпараттық
технологиялар тұрғысынан қауіпсіз өмір сүру ортасын құру шеңберінде адам
әлеуетін дамытатын күрделі ұйымдық жүйе.
Тәсілдердің плюрализмінің және ақылды қала ұғымының концептуалды
лексикасының дәлдігінің себебі бұл терминнің қаланың екі түрлі аймағына
қатысты болуымен байланысты:
Әлемнің 2500 қаласында байқалған ақылды қала феномені қаланы
экономикалық өсудің полюсі ретінде көруден шаршаған және елорданың

экологиялық, әлеуметтік және мәдени аспектілері бойынша маңыздылығын
сезінетін қоғамның жауабы болып табылады. Қазіргі қала сәулетшілердің
немесе әкімшілердің ерекше меншігі емес. Демалыс табыстан маңыздырақ
болады, қалалық ортаның ұтқырлығы мен икемділігі өндіріс орнына,
шығармашылық ахуалына және ұжымшылдықтың негізгі факторына айналады;
Бұл гибридті әлеуметтік, инновациялық, мәдени және экономикалық
бастамаларды құру үшін үлкен ынталандыру болады.Бұл трансформациялық
процестер қалалық ортаның тұрақты дамуына және ақылды қаланың, яғни
халықтың, бизнестің және басқарушы органдардың ұтымды мінез-құлқы
есебінен өзін-өзі ұйымдастыратын жайлы орта құрылған қаланың құрылуына
түрткі болады [165].
Антонова А. зерттеу әдістемесінде ақылды қаланы бағалау үшін қаланың
сандық емес, сапалық көрсеткіштерін бағалауға негізделген.
1) адамгершілік – заманауи технологияларды пайдалану қаланың
интеллектісін өлшей алмайды және оның тұрғындарында іргелі адами
қасиеттер (толеранттылық, құрмет, жанашырлық) болмаса, пайдасыз болады.
2) жайлылық – ақылды қала жайлы өмір сүру үшін барлық талаптарға сай
болуы керек.
3) қауіпсіздік – бұл қоғамдық қауіпсіздік тұрғысынан да, жеке тұлғаның
жеке қауіпсіздігі тұрғысынан да бағаланатын көп өлшемді көрсеткіш.
4) технологиялық – заманауи қала азаматтардың өмірін жеңілдетуге
арналған ҒТП саласындағы соңғы жаңалықтарға бейімделуі керек. Әлеуметтік

81