Page 28 - Dissertation (3)

сипаттайды [18, р. 15-86; 43]. Осыған сәйкес, құзыреттілік – тек кәсіби шеберлік
емес, сонымен бірге әлеуметтік жауапкершілік, бейімделгіштік және ұжыммен
өзара іс-қимыл жасай білу қабілеті.
Осыған байланысты коммуникативтік құзыреттілік те жеке зерттеу пәніне
айналды. Бұл ұғымды алғаш жүйелеген Делл Хаймс, оны “тілдік нормаларды
ғана емес, сонымен қатар оларды нақты әлеуметтік контексте тиімді қолдану
қабілеті” ретінде сипаттаған [39, р. 35-70].
Мемлекеттік қызмет контексінде бұл ұғым ерекше маңызға ие. Д. Гоулман
және Бояцис еңбектерінде коммуникативтік құзыреттілік “басқалармен өзара
түсіністік орнату, эмоцияларды тану және басқару, сенімді қарым-қатынас
орнату қабілеті” ретінде сипатталады [18, р. 15-65; 27, р. 15-39]. Бұл – әсіресе
азаматтарға бағдарланған басқару моделіне көшу жағдайында маңызды.
Осылайша, жүргізілген әдеби талдауға сүйенсек, құзыреттілік – бұл
әрекетке қабілеттілікті айқындайтын кешенді сипаттамалар жүйесі, ал
коммуникативтік құзыреттілік – әлеуметтік өзара әрекеттестікке бағытталған, тіл
мен эмоцияны тиімді қолдану арқылы қарым-қатынасты басқару қабілеті. Қазіргі
таңда бұл екі ұғым да мемлекеттік қызмет жүйесін жетілдіру мен «Халық үніне
құлақ асатын мемлекет» қағидатын іске асырудың маңызды құрамдас бөлігіне
айналып отыр (1-кесте).

Кесте 1 ‒ Құзыреттілік пен коммуникативтік құзыреттіліктің салыстырмалы
кестесі

Аспектісі Құзыреттілік Коммуникативтік құзыреттілік
Дағдылар, білім, көзқарастар, Тілдік және тұлғааралық қарым-
Негізгі мазмұны мотивтер, тұлғалық қасиеттер қатынас жасауға қажетті білім,
жиынтығы дағдылар мен әлеуметтік интеллект
Тілдік қатынас, әлеуметтік өзара
Қамтитын Басқару, білім беру, адами әрекеттесу, мәдениетаралық
салалар ресурстар, мемлекеттік қызмет
коммуникация
Когнитивтік, техникалық, Грамматикалық,
Құрылымы тұлғааралық, этикалық социолингвистикалық, дискурсивтік
элементтер және эмоционалдық компоненттер
McClelland, Spencer, Boyatzis, Hymes, Goleman, Boyatzis & Goleman,
Негізгі авторлар
Wiggins & McTighe CEFR
Жұмыс өнімділігін бағалау, Қарым-қатынас сапасы, қоғамдық
Қолдану саласы
кадр іріктеу, кәсіби даму сенім, мемлекеттік қызмет көрсету
Мемлекеттік қызметте «Халық үніне құлақ асатын мемлекет»
Қазіргі маңызы тиімділік пен кәсібилікті қағидасына сәйкес азаматтармен
қамтамасыз ету құралы сапалы диалог жүргізу құралы
Басым Стратегиялық ойлау, шешім Эмпатия, белсенді тыңдау, пікір
компоненттер қабылдау, техникалық білім алмасу, тілдік икемділік
Ескерту – Автор әзірлеген
Сонымен қатар, Қазақстанда жүргізіліп жатқан мемлекеттік басқаруды
қайта құру, оның ішінде «Халық үніне құлақ асатын мемлекет»
тұжырымдамасын іске асыру жағдайында коммуникативтік құзыретті
қалыптастырудың жоғарыда сипатталған теориялық тәсілдер ерекше өзектілікке

28