Page 15 - Dissertation (3)

жауаптар мемлекеттік қызмет саласындағы коммуникацияның негізгі
нысандары болып табылады. Коммуникация барысында, алайда, ақпаратты
қабылдау, мінез-құлық пен эмоцияларға қатысты кедергілер жиі орын алатыны
анықталған. Авторлар мемлекеттік қызметтің қолжетімділігі мен ашықтығын
арттыру үшін коммуникациялық тәжірибені жаңарту және заманауи
технологияларды енгізу қажет деген қорытындыға келеді [15, б. 310-320].
Осылайша, жүргізілген шолу Қазақстанның ғылыми дискурсында
мемлекеттік қызметшілердің коммуникативтік құзыреттілігін қалыптастыру
мемлекеттік қызмет жүйесін жаңғыртудың негізгі бағыты ретінде
қарастырылады деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді. Бұл зерттеулер
кәсіби дайындықтың қолданбалы аспектілерін де, мемлекеттің қоғаммен өзара
әрекеттесуіне кеңірек институционалдық және тұжырымдамалық тәсілдерді де
қамтиды, бұл «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» және цифрлық азаматтық
мәселелеріне назардың артып келе жатқанын көрсетеді.
Жалпы, құзырет пен жеке құзыреттілік теориясы қоғамның түрлі
салалардағы адам қызметін түсінуіне және бағалауына айтарлықтай әсер етті.
Жоғарыда аталған авторлардың үлестері құзыреттілік үлгілерінің дамуын және
олардың білім беру мен ұйымдық басқаруда қолданылуын қалыптастырды. Бұл
тұста осы тұжырымдамаларды зерттеуді және нақтылауды жалғастыра отырып,
жеке және кәсіби өсуді ынталандырудағы ғылыми ойдың әлеуетін және
шектеулерін де ескеру өте маңызды.
Мысал, Макс Вебердің бюрократия теориясымен сипатталған 20 ғасырдың
басындағы бюрократиялық моделі иерархиялық ұйымға, бекітілген міндеттерге,
мемлекеттік және жеке саланы нақты бөлуге бағытталған. Құзыреттілік негізінен
ережелер мен процедураларды сақтаумен, жеке дағдыларға немесе нәтижелерге

аз көңіл бөлумен анықталды [22].
20 ғасырдың ортасында адами коммуникациялар қозғалысы мен мінез-
құлық ғылымдарының ұйымдық менеджментке ауысу тенденциясы орын алды.
Herbert S. бюрократияға деген механикалық көзқарасты сынап, ұйымдардағы
шешім қабылдау мен мінез-құлықты терең түсінуді талап етті. Бұл кезең жеке
құзыреттіліктерге, соның ішінде шешім қабылдау дағдыларына және
тұлғааралық қабілеттерге қызығушылықтың басталуын белгіледі [23].
Құзыреттілік қозғалысы 1970 және 1980 жылдары жұмыс өнімділігін
болжауда білім, дағдылар және көзқарастар сияқты нақты құзыреттердің
маңыздылығын дәлелдеген McClelland D. және басқалардың жұмыстарының
әсерінен мемлекеттік секторда да қарқын алды [16, р. 1-13]. Бұл қозғалыс әртүрлі
салаларда соның ішінде көшбасшылық, коммуникация және мәселелерді шешу
дағдылары сияқты техникалық білімнен тыс құзыреттіліктердің қажеттілігін
мойындау өскен мемлекеттік секторда құзыреттілік үлгілерінің дамуына әкелді.
20-шы ғасырдың соңы мен 21-ші ғасырдың басы мемлекеттік басқарудың
маңызды реформаларының куәсі болды, оның ішінде Жаңа мемлекеттік басқару
(New Public Management – NPM) және кейінірек басқаруға бағытталған
модельдер мелекеттік қызмет саласындағы құзыреттілік сипатына ерекше ықпал
етті [24]. Бұл реформалар тиімділікке, нәтижелілікке, қызмет көрсету сапасына

15